“Malaria is bijna geëlimineerd in Suriname.” Woorden van minister Amar Ramadhin bij de opening van de stakeholdersmeeting voor het Nationaal Malaria Eliminatie Plan. Deze meeting werd gehouden op vrijdag 23 december 2022. Het jaar 2022 zal als alles goed gaat het eerste jaar zijn waarin Suriname nul gevallen van lokale malariabesmetting kan rapporteren. Dit is een enorme mijlpaal voor Suriname en voor het ministerie van Volksgezondheid
Het is minder dan 25 jaar geleden dat Suriname nog het land was met het relatief hoogst aantal malariagevallen in Zuid-Amerika. De meeste van deze malariagevallen waren Plasmodium falciparum cases, waardoor mensen en vooral kinderen ernstig ziek werden, opgenomen moesten worden en vaak genoeg kwamen te overlijden.
Het geweldige succes dat nu is bereikt, is het resultaat van een combinatie van factoren waaronder:
- De toegewijde technische leiding en coordinatie van de Nationale Malaria Board, waarin malaria experts en implementeerders zoals de Medische Zending, het BOG en het Malaria Programma, maar ook academici en PAHO-vertegenwoordigers zijn samengebracht. Dit orgaan van het Ministerie van Volksgezondheid was verantwoordelijk voor het uitzetten en overzien van de nationale strategie. Tegenwoordig heet de Malaria Board de Malaria Eliminatie Taskforce.
- De support van nationale en internationale technische partners en donoren is hierbij niet weg te denken. Daaronder vallen onder andere Global Fund, de Inter-Amerikaanse Ontwikkelingsbank, De Wereldgezondheidsorganisatie en de Pan-Amerikaanse Gezondheidsorganisatie, die hebben voorzien in de nodige fondsen en technische begeleiding.
- De samenwerking tussen de Medische Zending, het Malaria Programma, het BOG en overige partners zoals de ziekenhuizen en de laboratoria is een sleutel geweest tot succes.
- Wat ook heeft bijgedragen tot dit succes is de vastberadenheid en het doorzettingsvermogen van de gezondheidswerkers in het binnenland. Met name de artsen, microscopisten en GZAs van de Medische Zending en de Supervisors en Malaria Service Deliverers van het Malaria Programma die ontberingen hebben overwonnen om de dienstverlening te brengen naar de ver afgelegen dorpen en naar de goudmijngebieden.
- Het feit dat wij in Suriname niet bang zijn voor innovatie, en dat de strategie die hier wordt geimplementeerd internationaal wordt gezien als een voorbeeld en “best practice” van hoe effectieve malariapreventie en -bestrijdings-interventies te brengen naar mobiele en moeilijk te bereiken populaties.
Een voorbeeld daarvan is het netwerk van getrainde Malaria Service Deliverers in de goudmijngebieden onder leiding van het Malaria Programma. Een ander voorbeeld is de innovatieve zelf-test en zelf-behandelingskit MALAKIT die werd ontwikkeld in samenwerking met Frans Guiana en Brazilie, om vanuit Suriname en Brazilie, de malaria in de Franse goudmijngebieden te bestrijden. De MALAKIT is in Suriname intussen in de nationale strategie opgenomen als een mainstream interventie, hoewel de doelgroep niet in Suriname is. De MALAKIT is echter belangrijk voor Suriname omdat wij een bijna malaria-vrij ‘eiland’ zijn omringd door landen waar malaria transmissie nog volop plaatsvindt.
Het geweldige succes wat nu is bereikt, is ook een bijzonder fragiel succes. Zoals we 3 jaar geleden hebben gemerkt, toen we al bijna aan de nul malaria cases waren geraakt, maar er herintroductie van malaria plaatsvond in 2 inheemse dorpen in het binnenland, als gevolg van import vanuit onze buurlanden. Het heeft ruim 2 jaar geduurd om deze nieuwe uitbraken te bestrijden en malaria-transmissie te onderbreken. In dorpen die al jaren geen malaria cases meer hadden gezien werden plotseling weer volwassenen maar ook kinderen ziek van malaria.
Door het voortdurend binnenkomen van malaria gevallen uit de regio is Suriname verplicht haar malaria preventie- en bestrijdingsprogramma op een hoog nivo te handhaven, wat een zeer kostbare zaak is.
Het ministerie van Volksgezondheid wil dan ook inzetten op het bereiken van regionale malaria eliminatie. De interesse is er bij de buurlanden, bij de partners en bij de donoren om dit te bewerkstelligen. Er bestaat al een zeer goede samenwerking met Frans Guyanese en Braziliaanse counterparts. De banden met buurland Guyana moeten worden opgezet om dit te kunnen bereiken. In Guyana bijvoorbeeld worden jaarlijks nog meer dan 20.000 malaria cases gerapporteerd, waaronder veel Plasmodium falciparum cases, en er is een spill-over naar Suriname op te merken. Gezien de expertise die in Suriname aanwezig is en de successen die zijn behaald, is Suriname in een uitstekende positie om Guyana technisch te ondersteunen. Niet alleen ten behoeve van Guyana, maar vooral ook ten behoeve van Suriname, met name om de herintroductie van malaria tegen te gaan.
In de stakeholdersmeeting zijn de genoemde aspecten besproken als deel van de nieuwe malaria eliminatie strategie. Daarbij is het belangrijk dat eenieder input geeft en aanvullingen aandraagt waar nodig om deze strategie te optimaliseren. De strategie zal dienen als een basis voor de nieuwe fonds-aanvraag bij het Global Fund ten behoeve van verlenging van het Malaria Project met nog drie jaar, te weten van 2024 tot 2027. Het Global Fund heeft al toegezegd hiervoor 3.4 miljoen Amerikaanse dollars ter beschikking te hebben. Datgene wat niet in de nationale strategie staat zal ook niet door het Global Fund worden gefinancierd.
Het ministerie van Volksgezondheid wil een malaria-vrij Suriname en daarmee een gezonde(re) bevolking in het binnenland van Suriname. Het streven is om de malaria-vrij certificering door de WHO te behalen, opdat Suriname daarmee beter gesitueerd zal zijn in de toerismemarkt, maar ook omdat daarmee Suriname aantrekkelijker wordt als vestigings- en investeringslocatie voor internationale bedrijven. Dit zal ons land helpen om inkomsten te genereren. Om de malaria-certificering te bereiken zal Suriname
1) tenminste 3 jaar nul malaria cases moeten rapporteren,
2) moeten aantonen dat wij alles in place hebben om her-introductie te voorkomen, en
3) aan een aantal eliminatie-criteria van de WHO moeten voldoen.