Vanaf 1988 wordt jaarlijks op 1 december Wereld Aids Dag herdacht. Ook dit jaar staat het ministerie van Volksgezondheid stil bij deze dag. De afgelopen jaren is rond 1 december de meest gestelde vraag aan Volksgezondheid: ‘En… hoe is het gesteld met de hiv-data in Suriname?’ Deze drieëndertigste WAD 2021 stelt Volksgezondheid u de vraag terug: Hoe is het gesteld met uw hiv-status? Kent u die? Hiv is geen ver-van-onze-bed-show. In 2018 en 2019 waren er 597 om 598 nieuwe gediagnosticeerden (verdeling man-vrouw vrijwel 50-50) in Suriname.
In 2020 – waarschijnlijk als een bijeffect van de Covid-19-pandemierestricties – waren het er 414 en in tegenstelling tot eerder, iets meer vrouwen dan mannen. In Suriname moeten er naar schatting 5200 personen met hiv leven. Die komen uit alle lagen van onze samenleving. 40 van elke 100 personen die in Suriname met hiv leven weten nog niet van zichzelf dat ze geïnfecteerd zijn. In het Caribisch gebied is dit getal gemiddeld 20 per 100. Over de wereld is deze gap van personen die hun hiv-status nog niet kennen gemiddeld 16 per 100. Daarom de aanmoediging: ‘ Sab i Libi, Tek a Test!’
Hiv-testen in Suriname
In Suriname kan men zich gratis kan laten testen op hiv. Dat is mogelijk bij de Dermatologische Dienst, de Malaria TropClinic op Geyersvlijt, de RGD test sites van Flora, Latour, Lelydorp, La Vigilantia en Wonoredjo. Bij St. Lobi kan dat tegen een vergoeding. Eenieder ouder dan 16 jaar kan op deze test sites terecht. Bij deze counseling en hiv-test sites weet men binnen een uur het hiv resultaat. Verder kan men een zo’n lab test via de huisarts aanvragen, daarmee kan men bij elk van de laboratoria terecht voor een hiv-test. Deze test wordt door de ziektekostenverzekering vergoed.
Hiv-behandeling werkt
Alhoewel in Suriname de groep mensen die hun status kent slechts 60% betreft, zien we wel dat van elke 100 personen met hiv die zich voor behandeling gemeld hebben, 83 succesvol op antiretrovirale medicatie (hiv-remmers) ingesteld worden. Verder zien we dat bij 87 van elke 100 op hiv-remmers ingestelde personen, de virale lading onder de detectie grens (ODG) te krijgen is oftewel ODG bereikt bij dagelijks trouw inname van hiv-remmers. Mensen met hiv die ODG zijn, voorkomen dat ze voortijdig aan complicaties van hiv overlijden en kunnen zo heel goed jarenlang verder leven en werken. Er zijn meerdere personen in Suriname die nu al langer dan 15 jaren met succes behandeld worden. Helaas zien we ook dat 1 op de 4 personen die start met remmers dat na het eerste jaar niet goed volhoudt. Het moment dat een persoon zijn remmers niet meer elke dag volgens schema inneemt zal het virus weer detecteerbaar worden, zodoende weer schadelijk zijn voor de drager en ook makkelijker overdraagbaar zijn op anderen tijdens seks zonder condoom.
Covid-19 en hiv
Over 2020 heeft het hiv-programma kunnen constateren dat belangrijke aantallen personen die met hiv leven vaker waren wegbleven van hun afspraak bij hun arts en of hun medicatie niet of laat bij de apotheek hadden opgehaald. Inmiddels is het programma gestart om na te trekken waar de ‘vermisten’ nu zijn om hen waar mogelijk weer in zorg te krijgen. Mensen die met hiv leven kunnen kwetsbaarder zijn voor de gevolgen van een COVID-19-infectie. Zij kunnen zich het best tegen COVID-19 beschermen door goed ingesteld te blijven op hun medicatie, zich te laten vaccineren tegen COVID-19 en de MoHanA maatregelen in acht te nemen. Een booster vaccinatie prik wordt ten zeerste aanbevolen om de afweer tegen COVID-19 op peil te houden.
Eliminatie van aids als gezondheidsprobleem uiterlijk 2030
Onder het derde Duurzaam Ontwikkelingsdoel (Sustainable Development Goal/ SDG 3) van de Verenigde Naties: ‘Goede gezondheid en welzijn’ wordt m.b.t. hiv, gestreefd naar het beëindigen van de aidsepidemie niet later dan het jaar 2030.
Hiv/aids anno 2021 nog een gezondheidszorgprobleem in de wereld
Over de hele wereld zijn er meer dan 37 miljoen personen die met hiv leven, waarvan 10 miljoen nog niet op medicatie ingesteld zijn. In 2020 waren er nog 1,5 miljoen nieuwe infecties en 680,000 personen die aan de gevolgen van aids zijn komen te overlijden. Personen die niet van een hiv-positieve status op de hoogte zijn, zullen zich pas in een late fase van de ziekte, de fase van AIDS, melden voor hulp en behandeling. Taboe, stigma en discriminatie rond hiv maken dat personen zich niet voor hiv-behandeling melden en of hun hiv-behandeling onderbreken. Binnen samenlevingen zijn er groepen die vanwege bv hun seksuele geaardheid, gender of niet gedocumenteerde status een groter risico lopen gemarginaliseerd te raken en daardoor minder toegang tot de beschikbare gezondheidszorg te hebben. Erbovenop legt de COVID-19 pandemie die nu al 20 maanden duurt, de toegang tot hiv-preventie, zorg en behandeling onder druk.
Thema WAD 2021
Het thema van de WAD 2021 luidt: End inequalities. End AIDS/Beëindig ongelijke toegang tot zorg en behandeling. Beëindig AIDS. De slogan ‘No one is safe until everyone is safe’ is ook van toepassing op de hiv-epidemie. Dit is een strategisch principe voor de strijd tegen hiv/aids in de komende 5 jaren en is door de wereld, waaronder ook Suriname bekrachtigd tijdens een hiv-topontmoeting van de Verenigde Naties van juni eerder dit jaar. Suriname heeft in de afgelopen twintig jaren voor hiv-preventie, zorg en behandeling bepaalde voorzieningen gecreëerd om deze diensten beschikbaar te houden voor alle groepen in de samenleving. De huidige financiële beperkingen binnen de overheidshuishouding vormen een uitdaging om de door de overheid gefinancierde voorzieningen (condooms voor sleutelgroepen, hivtestmogelijkheden, hiv-remmers) steeds tijdig te financieren. Voor de toekomst blijft echter universele toegang tot gezondheidszorg een leidend beginsel om ook in Suriname beëindiging van aids als gezondheidszorgprobleem te kunnen verwezenlijken voor het jaar 2030.