In de maand mei 2022 zijn de eerste gevallen van besmettingen met het apenpokkenvirus bevestigd in Europa. Er is steeds monitoring geweest van de wereld gezondheidsinstanties waaronder de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en Centers for Disease Control and Prevention (CDC). De WHO heeft de apenpokken uitgeroepen tot een internationaal gevaar voor de volksgezondheid. Dat maakte WHO-chef Tedros Adhanom Ghebreyesus zaterdag 23 juli 2022 bekend.
De status is het hoogste waarschuwingsniveau dat de WHO kan afgeven. De recente uitbraak van het apenpokkenvirus buiten de streken in Afrika waar het normaal voorkomt, maakt de ziekte volgens de organisatie een internationaal risico.
Het virus treft momenteel vooral mannen die regelmatig seks hebben met mannen, maar het is geen geslachtsziekte. Het virus verspreidt zich via huid-op-huidcontact. Iedereen kan het virus oplopen. Er zijn tot dusver volgens de WHO 14.000 besmettingen vastgesteld in 71 verschillende landen. Vijf sterfgevallen wereldwijd worden toegeschreven aan de ziekte. In Nederland zijn tot nu toe ruim zevenhonderd besmettingen geconstateerd.
Twee andere ziektes staan momenteel op het hoogste waarschuwingsniveau van de WHO. Dat zijn Covid-19, die ziekte die door het coronavirus wordt veroorzaakt, en polio. Eerder werden ook de Mexicaanse griep (2009), ebola (2014 en 2019) en het zikavirus (2016) uitgeroepen tot internationaal gevaar voor de volksgezondheid.
Er zijn richtlijnen verstrekt aan de overheden van verschillende landen en de bedoeling is dat elk land in een verhoogde staat van alertheid gaat voor cases van apenpokken en hoe daarmee om te gaan.
Het ministerie van Volksgezondheid is ook bezig voorbereidingen te treffen samen met de structuren voor outbreaks en vragen hierbij de samenleving om alert te blijven. Onderstaand is er meer informatie over apenpokken en let u op de symptomen en neem contact op met uw huisarts.
Wat is apenpokken?
Apenpokken is een virusinfectie die wordt veroorzaakt door het apenpokkenvirus (monkeypox virus of MPV) en vooral in West- en Midden-Afrika voorkomt. Het is een zoönose (ziekte die van dier op mens kan overgaan) die vooral voorkomt bij knaagdieren in Afrika. De ziekte verloopt bij mensen meestal mild.
Transmissieroute risicopopulatie
Apenpokken kan worden verspreid door het gebruik van bushmeat, een beet of krab van een dier, lichaamsvloeistoffen, besmette voorwerpen of nauw contact met een geïnfecteerd persoon. Aangenomen wordt dat het virus normal gesproken circuleert onder bepaalde knaagdieren in Afrika. De diagnose kan worden bevestigd door een laesie te testen op het DNA van het virus. De ziekte kan lijken op waterpokken.
Risiscopopulatie
De ziekte komt vooral voor in Centraal- en West-Afrika. Het werd voor het eerst geïdentificeerd in 1958 bij laboratorium apen. De eerste gevallen bij mensen werden gevonden in 1970 in de Democratische Republiek Congo. Een uitbraak die in 2003 in de Verenigde Staten plaatsvond, was terug te voeren op een dierenwinkel waaruit Ghana geïmporteerde knaagdieren werden verkocht. De eerste gevallen van wijdverbreide overdracht van apenpokken door de gemeenschap buiten Afrika deden zich voor tijdens een uitbraak in het Verenigd Koninkrijk in mei 2022. Op 20 mei 2022 werd het eerste geval van apenpokken in Nederland vastgesteld, en dezelfde dag twee in België.
Symptomen en verschijnselen?
Symptomen beginnen met koorts, hoofdpijn, spierpijn en vermoeidheid.[2] In tegenstelling tot de veel ernstiger pokken, zijn er ook gezwollen klieren.[2] Binnen een paar dagen of langer na de koorts verschijnen laesies, meestal eerst op het gezicht voordat ze zich naar andere delen van het lichaam verspreiden.[2] Ze beginnen als kleine platte plekjes, voordat ze kleine bultjes worden die zich vervolgens vullen met eerst heldere vloeistof en vervolgens pus, die vervolgens openbarsten en korsten vormen.[2] Het lijkt identiek aan de uitslag van pokken.[12] Een getroffen person kan twee tot vier weken onwel blijven.[2]
Preventieve maatregelen
Vaccinatie tegen pokken wordt verondersteld bescherming te bieden tegen menselijke apenpokken infectie, omdat het nauw verwante virussen zijn en het vaccine dieren beschermt tegen experimentele dodelijke apenpokken-besmettingen. Dit is niet overtuigend aangetoond bij mensen, omdat de routinematige vaccinatie tegen pokken werd stopgezet na de uitroeiing van de pokken.[16]
Er is gemeld dat het pokken vaccin het risico op apenpokken bij eerder gevaccineerde personen in Afrika vermindert. De afname van de immuniteit tegen pokken virussen bij blootgestelde populaties is een factor in de prevalentie van apenpokken. Het wordt zowel toegeschreven aan afnemende kruisbeschermende immuniteit bij degenen die vóór 1980 werden gevaccineerd toen massale pokken vaccinaties werden stopgezet, als aan het geleidelijk toenemende aantal niet-gevaccineerde personen.
De Amerikaanse Centers for Disease Control and Prevention (CDC) beveelt aan dat personen die onderzoek doen naar uitbraken van apenpokken en die betrokken zijn bij de zorg voor geïnfecteerde personen of dieren, een pokken vaccinatie krijgen om zich tegen apenpokken te beschermen. Personen die nauw of intiem contact hebben gehad met personen of dieren waarvan is bevestigd dat ze apenpokken hebben, moeten ook worden gevaccineerd.
De CDC beveelt pre-expositie vaccinatie niet aan voor niet-blootgestelde dierenartsen, veterinair personeel of dieren controle beambten, tenzij dergelijke personen betrokken zijn bij veldonderzoek.